TAUMAFA KAVA ‘O E TU’I KANOKUPOLU

HOKOHOKO ‘O E TAUMAFA KAVA ‘O E TU’I KANOKUPOLU

 

 

1. FAKATU’UTA NGAUE KI HE TAUMAFA KAVA ‘O E HAU:

 1) ‘OMI ‘O E NGAUE KI PANGAI

 ‘Omi ‘o e ‘Umu mo e Puaka:

i. (‘omi ‘o e ‘Umu Kaveitau) 

“Fakafeta’i e fei’umu kaveitau” (lea katoa kau Matapule)

ii. (‘omi ‘o e ‘Umu Fakahunga)

“Fakafeta’i e fei’umu fakahunga” (lea katoa kau Matapule)

iii. (‘omi ‘o e ‘Umu Hula)

 “Fakafeta’i e Fei’umu Hula” (lea katoa kau Matapule)

iv. (‘omi ‘o e Puaka Ha’amo)

“Fakafeta’i e fanga Puaka Ha’amo”(lea katoa kau Matapule)

v. (‘omi ‘o e Puaka Hula)

“Fakafeta’i e fanga Puaka Hula” (lea katoa kau Matapule)

vi. (‘omi ‘o e Puaka Toho)

“Fakafeta’i e fanga Puaka Toho” (lea katoa kau Matapule)

 ‘Omi ‘o e Kava:

 

i. (‘omi ‘o e Kava Fuataha)

“Fakafeta’i e to Kava Fuataha” (lea katoa kau Matapule)

ii. (‘omi ‘o e Kava Ha’amo)

“Fakafeta’i e to Kava Ha’amo” (lea katoa kau Matapule)

iii. (‘omi ‘o e Kava Hula)

“Fakafeta’i e to Kava Ha’amo” (lea katoa kau Matapule)

iv. (‘omi ‘o e Kava Toho)

“Fakafeta’i e to Kava Toho” (lea katoa kau Matapule)

v. (Kapau ‘oku ‘omai ki Pangai ha Kava Toho Fakatefisi)

“Fakafeta’i e to Kava Fakatefisi” (lea katoa kau Matapule) 

(‘Omi ‘o e To ki Pangai ke fono’aki e Taumafa)

 “Fakafeta’i e Ngoue Hakoloa” (lea katoa kau Matapule)

 (‘Omi ‘o ha Koloa ki Panga, ‘e fai e fakafeta’i ‘o fakatatau ki koloa ‘oku tuku)“Fakafeta’i e Lalanga” (lea katoa kau Matapule)

 “Fakafeta’i e Koka’anga”   (lea katoa kau Matapule)

KUO ‘AFIO E OLOVAHA:

 2) Fakafeta’i ‘o e Ngaue:

 (Fakafeta’i fetaliaki pe ‘a Motu’apuaka mo Lauaki      -      Longo pe kau matapule katoa)

1. Fakafeta’i e to Kava Fuataha

2. Fakafeta’i e to Kava Ha’amo

3. Fakafeta’i e to Kava Hula

4. Fakafeta’i e to Kava Toho

5. Fakafeta’i e to Kava Fakatefisi - 

‘okapau ‘oku ‘iai ‘e kamata e fakafeta’i mei he  kava fahifahi

6. Fakafeta’i e fei’umu Kaveitau

7. Fakafeta’i e fei’umu Fakahunga

8. Fakafeta’i e fei’umu Hula

9. Fakafeta’i e fanga Puaka

10. Fakafeta’i e fanga Puaka Ha’amo

11. Fakafeta’i e fanga Puaka Hula

12. Fakafeta’i e fanga Puaka Toho

13. Fakafeta’i e ngoue - 

‘okapau ‘oku ‘iai ha to ‘iai

 3) Fakatu’uta mo e Huohua’i:

 Motu’apuaka: “Fakatu’u mai”

 “Ko e ngaue ke Fakatu’uta”

 Kau Ngaue: “Kuo lava”

 Motu’apuaka: “Takatu’u mai”{

 “Takatu’u mai ke tokolahi”

 “Ko e ngaue ke huohua’i”

 (kamata mei he ‘Umu Kaveitau)

 “’Ufi, lelei e ngaue” (lea katoa kau matapule)

 (hoko e ‘umu Fakahunga)

 “‘Ufi loelei e ngaue” (lea katoa kau matapule)

 (hoko e ‘umu Hula)

 “’Ufi lelei e ngaue” (lea katoa kau matapule)

 4) Lau ‘o e Ngaue:

 Motu’apuaka: “Takatu’u mai”

 “Ko e ngaue ke lau”

(Kamata mei he ‘umu Kaveitau ‘o kamata leva hono lau 1,2,3,4,5,6,7,8,9, ko ‘ene  10 pe pea kaila e tangata ngaue hono ua “taha”.  Kapau e a’u ki he 100 pea ‘e  kaila leva e tangata ngaue hono tolu “taha”)

“Fakafeta’i e fei’umu Kaveitau” (lea katoa e kau matapule)

(Kuopau ke lau ki he ‘ene ‘osi pea hoko leva mo e ‘umu fakahunga.  Kapau ‘oku  ‘ikai a’u e ‘umu ki he 10 ‘e kei Fakafeta’i pe, pea lea katoa e kau matapule)

“Fakafeta’i e fei’umu Fakahunga” (lea katoa e kau matapule)

 (Lau e ‘umu Hula)

“Fakafeta’i e fei’umu Hula” (lea katoa e kau matapule)

                        (Lau e puaka Ha’amo)

“Fakafeta’i e fanga puaka Ha’amo” (lea katoa e kau matapule)

 

 (Lau e puaka Hula)

“Fakafeta’i e fanga puaka Hula” (lea katoa e kau matapule)

 (Lau e puaka Toho)

“Fakafeta’i e fanga puaka Toho” (lea katoa e kau matapule)

 (Kapau ‘oku ‘iai ha Kava Toho Fakatefisi pea ‘e kamata hono lau ‘o e kava mei he :

 

Kava Fahifahi pea kava no’o pea toki hoko e Kava Fuataha)

“Fakafeta’i e to kava” (lea katoa e kau matapule)

“Fakafeta’i e to kava”         (lea katoa e kau matapule)

 

“Fakafeta’i e to kava Fuataha (lea katoa e kau matapule)

 (Lau e kava Ha’amo)

“Fakafeta’i e to kava Ha’amo” (lea katoa e kau matapule)

 

 (Lau e kava Hula)

“Fakafeta’i e to kava Hula” (lea katoa e kau matapule)

 (Lau e Kava Toho)

“Fakafeta’i e to kava Toho: (lea katoa e kau matapule)

 (Lau e Kava Toho Fakatefisi)

“Fakafeta’i e to kava Toho Fakatefisi”(lea katoa e kau matapule)

 (Lau e to)

Fakafeta’i e Ngoue (lea katoa e kau matapule)

 

5) Fakaha e Ngaue:

(Ta’utu kotoa e kau ngaue ‘i mui he ngata’anga ‘o e ‘Umu Kaveitau pea kaila leva honau taki ‘o fakaha e ngaue)

 Taki Ngaue: “Ko e mu’a’aki ‘o e ngaue ko e Kava ……………………………”

 Kau Matapule: “Fakafeta’i e to kava  ………………………

 (‘oku kamata ma’u pe mei he Kava ‘o toki faka’osi ki ‘Umu Kaveitau.  Ko e ‘osi pe lau e ngaue pea nau tu’u ‘o foki he hala ki honau nofo’anga)..............................

2. TEU ‘O E TAUMAFA KAVA:

Motu’apuaka “Fakalelei’i mai ho’omou tou’a.  Pea kumi ha’amou tokonaki”

 “ “Takatu’u mai”

 Tovi: “Ko e hala eni”

 Motu’apuaka: “Tauhi e kava toho ke holo.

 “ “Hoka, pea hoka fakatu’ungauho”

 “ “Tauhi ‘a e tu’ungauho ‘o holo”

 (Lolotonga hono fakama’a ‘o e kava kuo ‘omai e fala mo e maka tuki’anga kava, kamata hono tuki ‘o e  kava)

 Motu’apuaka: T”akatu’umai ko e ngaue ke fakaavaava”

 Tovi: “Ko e hala eni”

(hiki e maka. ‘Omai e kumete.  To’o e fala ‘e he Angaikava mata’u ‘o hua’i e kava ki he Kumete)

Tau Kava “Taumafa e na’e holo”

Motu’apuaka: “Kuo holo, tuku atu, tukumalie pe kae palu, tafoki kimoua, pea ui ha’amo vaiu”

Angaikava: “Vai”

Motu’apuaka: “Vai taha”

 “ “Ta’ofi e vai”

 “ “Palu pea fakatatau pea tui hao fakama’u”

 “ “Palu kilalo pea ‘ai ange ‘a e fau”

 Matapule: “Fau e kuopulonga”

 (malanga ‘a e matapule)

3. TAIMI ‘O E FONO:

 Motu’apuaka: “Takatu’u mai”

 Tovi: “Ko e hala eni”

 Motu’apuaka: “Ko e ngaue ke fakalelei’i”

 “ “Takatu’u mai.  Tauhi mai ‘a e ‘umu hula kimu’a ni ke fono’aki ‘a e taumafa  kava”

 Motu’apuaka: “Fakalanga ‘a e puaka ‘o tafa”

 “ “’Omai e ate ki mu’a ni”

 “ “To’o ki tu’a e ‘ufi ‘o Lau”

 Lau ngaue: “matelau …………………… kau ‘ufi”

 Motu’apuaka: “To’o e Fakala’a ki mu’a, vahe puaka ki he tu’unga ‘e ua, keu mua moe keumui ki  he tu’unga mata’u, keumua mo e keu mui ki he tu’unga hema ……………………….”

Motu'apuaka: “To’o e ‘ufi e ua nga’ahoa, ‘omai fakataha mo e Fakala’a kimu’a ni ko e fono e taumafa”

Motu'apuaka: “’ave tu’unga hema kia Lauaki mo ‘ene fa’ahi ‘alofi, ‘omi ha’aku fono pea tufa ki  he ‘eku fa’ahi ‘alofi 

Motu'apuaka: “’ave e ‘ulu mo e toenga kia Vaha’i …………………..”

Motu'apuaka: “ha’u e tokotaha ‘oku to’o e fono ‘a  Tupou …………………………………., ui ha’amou  mokopuna ke ha’u ‘o ave ho’omoiu fono”

4. FAKATAU ‘O E KAVA:

 (fakatau kava mei he fa’ahinga ‘oku pongipongi pea hange ko e Hiifaki Kalauni ‘oku ‘omai ia mei  Kano ‘o  ‘Upolu.)

 Angaikava: “Kava kuo heka”

 Motu’apuaka: “’Omi ia ki henima’a Tupou”

 Angaikava: “Ko e toe e taumafa”

 Motu’apuaka: “Tuku ia ma’ae aukava”

 Vaha’i: “Ko e ngata e ma’u kava”

 Motu’apuaka: “Hiki e tou’a”

 

(HA’ELE ‘A TUPOU, 

LAVA E TAUMAFA KAVA ‘O E TU’I KANOKUPOLU)

Published by BIANNI MAFILE'O. 28/12/2019

SOURCE: TALAKAFAKAFONUA 'O TONGA.

CONCILED: 'AMI MAFILE'O LATU.